سایتومل هورمون تیروئید برای چربی‌سوزی و کاهش وزن
سایتومل هورمون تیروئید برای چربی‌سوزی و کاهش وزن
Cytomel یک ترکیب متفاوت است، زیرا نه یک استروئید آنابولیک است، نه یک SARM و نه هیچ دسته دیگری از موادی که معمولاً بدنسازان یا ورزشکاران استفاده می‌کنند. این ماده یک فرم مصنوعی (Liothyronine Sodium) از هورمون تیروئیدی به نام T3 یا تری‌یدوتیرونین است که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود.
Cytomel به هورمون اصلی تری‌یدوتیرونین شباهت دارد، اما دقیقاً مشابه آن نیست. تغییرات جزئی در ساختار شیمیایی این ترکیب منجر به افزایش میزان جذب خوراکی و افزایش قدرت آن شده است(1). اما یک چیز قطعی است: T3 به چربی‌سوزی کمک می‌کند و شاید مقدار زیادی از آن را بسوزاند!
سؤال این است:
- آیا عوارض منفی Cytomel (که چند مورد مهم هم دارد) ارزش نتایجی را که می‌توان به دست آورد، دارد؟
- یا بهتر است به گزینه‌های جایگزین برای کاهش چربی فکر کنید؟
همه این موارد و اطلاعات بیشتر را در این راهنمای جامع درباره Cytomel خواهید یافت. بیایید شروع کنیم!
سلب مسئولیت پزشکی:
این راهنما بر اساس تجربه شخصی نوشته شده و استفاده غیرقانونی از استروئیدها (PEDs) را ترویج نمی‌کند. قبل از مصرف PEDs با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
Cytomel چیست؟
Cytomel یک نسخه مصنوعی از هورمون تیروئیدی تری‌یدوتیرونین (T3) است که بدن شما به طور طبیعی تولید می‌کند. این هورمون علاوه بر اینکه برای بسیاری از عملکردهای بدن حیاتی است، در بدنسازی نیز فوایدی دارد: می‌تواند چربی‌سوزی را افزایش دهد.
با وجود محبوبیت نسبی در بین برخی از کاربران بهبود عملکرد، بسیاری از افراد نسبت به استفاده از T3 برای چربی‌سوزی محتاطانه رفتار می‌کنند. با این حال، بیشتر ترس‌های موجود درباره این ماده ناشی از سوءتفاهم یا حتی سوءمصرف آن است.
Cytomel (T3) به عنوان یک داروی تجویزی برای درمان کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شود. در این شرایط، غده تیروئید نمی‌تواند مقدار کافی از هورمون‌های تیروئیدی را برای عملکرد طبیعی متابولیسم بدن تولید کند.
از آنجایی که هورمون تیروئید تا حد زیادی کنترل متابولیسم را بر عهده دارد، کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث کند شدن متابولیسم شده و در نتیجه منجر به افزایش وزن، خستگی و سایر مشکلات سلامتی شود.
اثر Cytomel بر متابولیسم باعث شد که این دارو برای ورزشکاران و بدنسازان جذاب شود، زیرا باعث چربی‌سوزی سریع‌تر از طریق افزایش نرخ متابولیک می‌شود. البته تنها زمانی که با یک رژیم غذایی کم‌کالری و تمرینات مناسب ترکیب شود، مزایای کاهش چربی خواهد داشت.
Cytomel نباید به عنوان یک داروی معجزه‌آسا برای کاهش وزن در نظر گرفته شود، بلکه باید به عنوان یک کمک‌کننده برای بهینه‌سازی عملکرد متابولیسم مورد استفاده قرار گیرد.(2)
هورمون مشابه دیگر T4 است، اما T3 بسیار قوی‌تر در نظر گرفته می‌شود. این ماده هم به صورت دارویی قانونی و هم در بازار سیاه موجود است. معمولاً به شکل قرص عرضه می‌شود، هرچند نسخه تزریقی آن نیز وجود دارد که رایج یا توصیه‌شده نیست.
برای تهیه Cytomel از داروخانه به نسخه پزشک نیاز دارید.
Cytomel در حال حاضر به عنوان ماده ممنوعه در ورزش‌های حرفه‌ای فهرست نشده است. با این حال، عدم تأثیر آن بر افزایش عملکرد ورزشی باعث شده که این دارو مورد علاقه ورزشکارانی که به دنبال افزایش عملکرد هستند، نباشد.
نگاهی سریع به Cytomel
نام‌های دیگر:
- Liothyronine Sodium (نام ژنریک)
- تری‌یدوتیرونین، T3، Tertroxin و غیره
کاربرد اصلی:
- درمان کم‌کاری تیروئید
- استفاده غیررسمی در بدنسازی برای کاهش چربی، دوره‌های کات و افزایش متابولیسم
روش مصرف:
- خوراکی (قرص)
دوز معمول:
- مصارف پزشکی: ۲۵-۷۵ میکروگرم در روز (تنظیم‌شده بر اساس آزمایش خون)
- مصارف بدنسازی: ۲۵-۱۰۰ میکروگرم در روز (فقط برای دوره‌های کوتاه‌مدت)
نیمه‌عمر:
- حدود ۲۴ ساعت (مصرف روزانه لازم است)
طول دوره مصرف:
- ۴ تا ۶ هفته (مصرف طولانی‌مدت باعث سرکوب تیروئید می‌شود)
- اغلب با Clenbuterol یا استروئیدهای آنابولیک ترکیب می‌شود تا از تحلیل عضلات در دوره‌های کات جلوگیری کند
مزایا:
- چربی‌سوزی سریع از طریق افزایش مصرف کالری
- تقویت متابولیسم (مفید برای عبور از فلات کاهش وزن)
- غیر استروئیدی (بدون عوارض آندروژنی یا استروژنی)
عوارض جانبی:
- کاتابولیسم عضلانی (در صورت عدم تأمین کالری و پروتئین کافی)
- تپش قلب، اضطراب و لرزش
- تعریق بیش از حد و عدم تحمل گرما
- سرکوب تیروئید (مصرف طولانی‌مدت ممکن است منجر به اختلال دائمی در عملکرد تیروئید شود)
- بزرگ شدن قلب (هیپرتروفی قلبی) یا آریتمی قلبی
نکته:
Cytomel (T3) یک تقویت‌کننده متابولیسم قوی است، اما خطرات زیادی از جمله تحلیل عضلانی و آسیب به تیروئید دارد. سوءمصرف آن می‌تواند منجر به مشکلات قلبی مرگبار یا اختلال غیرقابل برگشت در عملکرد تیروئید شود. همیشه آزمایش خون را در اولویت قرار دهید.
تاریخچه و مرور کلی
T3 یک هورمون حیاتی است که در بسیاری از فرآیندهای مهم بدن ما نقش دارد، از جمله عملکرد مغز، قلب، دستگاه گوارش و عضلات. این هورمون در غده تیروئید تولید می‌شود و در نحوه استفاده بدن از انرژی تأثیر زیادی دارد. این همان چیزی است که برای افرادی که قصد دارند از T3 برای کاهش چربی استفاده کنند، بسیار مهم است:
T3 میزان متابولیسم شما را تنظیم می‌کند (نرخی که بدن شما کالری را به عنوان انرژی مصرف می‌کند).
ارتباط بین عملکرد تیروئید و کاهش یا افزایش وزن در علم پزشکی کاملاً اثبات شده است. با توجه به اینکه T3 یک هورمون کلیدی در این فرآیندها است، می‌توان دید که چقدر قدرتمند می‌تواند در بهینه‌سازی چربی‌سوزی باشد (اما در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم).
تری‌یدوتیرونین (T3) عمدتاً برای درمان کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شود، شرایطی که در آن غده تیروئید قادر به تولید مقدار کافی از هورمون تیروئیدی نیست (یکی از پیامدهای این وضعیت، افزایش وزن است).
علاوه بر کاربرد پزشکی اصلی آن در درمان کم‌کاری تیروئید، از Cytomel در ترکیب با داروهای ضدافسردگی، برای درمان افسردگی نیز استفاده شده است.(3)
T3 مصنوعی به عنوان نمک سدیم ساخته می‌شود و Cytomel معروف‌ترین و پرکاربردترین برند تجاری آن است که متعلق به شرکت Pfizer می‌باشد.
مکانیسم عملکرد
Cytomel همان مکانیسم‌های عملکردی هورمون T3 طبیعی تولیدشده در تیروئید را دارد.
اثرات مطلوبی که ما به دنبال آن هستیم (معمولاً چربی‌سوزی اولویت دارد) تنها زمانی حاصل می‌شود که میزان T3 دریافتی بیشتر از مقداری باشد که بدن به طور طبیعی تولید می‌کند.
مشخص نیست که چه تعداد از افراد به کم‌کاری تیروئید دچار هستند بدون اینکه از آن آگاهی داشته باشند. با این حال، بسیاری از افراد با مصرف دوزهای کم T3، بهبود قابل توجهی در متابولیسم خود مشاهده می‌کنند که عملاً نوعی درمان برای کم‌کاری تیروئید تشخیص‌داده‌نشده محسوب می‌شود.
مکانیسم دقیق عملکرد هورمون‌های تیروئید هنوز کاملاً شناخته نشده است، اما آنچه تاکنون مشخص شده شامل موارد زیر است:
- T3 میزان مصرف اکسیژن را در بیشتر بافت‌های بدن افزایش می‌دهد.(4)
- نرخ متابولیسم پایه شما را افزایش می‌دهد.
- T3 متابولیسم پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها را بالا می‌برد (که این ویژگی باعث کاتابولیسم نیز می‌شود).(5)
- هورمون‌های تیروئیدی برای تقریباً تمام قسمت‌های بدن ضروری هستند، اما به‌ویژه در رشد سیستم عصبی مرکزی نقش مهمی دارند.
- مطالعات اولیه نشان داده‌اند که T3 ممکن است سطح سروتونین در مغز را افزایش دهد (افزایش سطح سروتونین می‌تواند به کاهش افسردگی کمک کند).(6)
- T3 به‌سرعت عمل می‌کند – اثرات آن در عرض چند ساعت پس از مصرف نمایان می‌شود.
- مطالعات نشان داده‌اند که اثرات کامل T3 در عرض دو تا سه روز پس از شروع مصرف آن ظاهر می‌شود.(7)
اثرات Cytomel (فواید)
نقش و فواید T3 در بدن به‌صورت طبیعی را نمی‌توان نادیده گرفت: این هورمون برای تقریباً تمام فرآیندهای بدنی ضروری است.
اما دلایلی وجود دارد که برخی افراد بیرون از چارچوب پزشکی و درمان کم‌کاری تیروئید، به مصرف Cytomel علاقه‌مند می‌شوند. این دلایل عمدتاً به کاهش چربی مربوط می‌شوند، زیرا Cytomel اساساً متابولیسم شما را افزایش می‌دهد.
اگر سطح T3 شما از قبل در محدوده سالم باشد و شما باز هم Cytomel مصرف کنید، سطح این هورمون ممکن است بیش از حد بالا برود که در پزشکی به این وضعیت “پرکاری تیروئید” یا “تیروئید بیش‌فعال” گفته می‌شود.
بنابراین، قبل از مصرف Cytomel، باید به‌طور کامل نحوه استفاده ایمن از آن را درک کنید!
فواید و اثرات اصلی Cytomel شامل موارد زیر هستند:
✅ افزایش متابولیسم
Cytomel متابولیسم شما را افزایش می‌دهد و شما این اثر را با افزایش دمای بدن (ترموژنز) متوجه خواهید شد. این همان چیزی است که باعث چربی‌سوزی بیشتر می‌شود.
✅ چربی‌سوزی
دلیل اصلی محبوبیت Cytomel، اثرات چربی‌سوزی آن است.
اگرچه این دارو کپی مستقیم هورمون تیروئیدی طبیعی بدن است، اما نه تنها برخی افراد سطح T3 پایینی دارند و از آن بی‌خبرند، بلکه مصرف T3 خارجی باعث افزایش چشمگیر سطح این هورمون در بدن می‌شود.
این افزایش به‌طور قابل‌توجهی متابولیسم و مصرف انرژی را بالا می‌برد که در نهایت به چربی‌سوزی سریع‌تر و شدیدتر منجر می‌شود.
اما یک مشکل وجود دارد:
🚨 Cytomel هیچ خاصیت آنابولیکی ندارد و احتمالاً باعث از دست رفتن عضله نیز خواهد شد!
با ادامه یافتن افزایش نرخ متابولیسم، بدن به انرژی بیشتری نیاز دارد و ممکن است علاوه بر چربی، عضله نیز بسوزاند.
این مسئله برای بدنسازان و ورزشکارانی که نمی‌خواهند عضله از دست بدهند، مشکل بزرگی محسوب می‌شود.
✅ کاهش سطح کلسترول
یکی از مزایای جانبی Cytomel، کاهش سطح کلسترول است.(8)
این مزیت به‌تنهایی بسیار مفید است، اما برای افرادی که از استروئیدهای آنابولیک یا سایر داروهای تقویت‌کننده عملکرد (PEDs) استفاده می‌کنند که باعث کاهش کلسترول خوب (HDL) و افزایش کلسترول بد (LDL) می‌شوند، T3 می‌تواند تأثیرات منفی قلبی-عروقی را کاهش دهد.
✅ افزایش تأثیر چربی‌سوزها
Cytomel می‌تواند همراه با سایر چربی‌سوزهای قوی مانند کلنبوترول، افدرین و حتی HGH مصرف شود تا چربی‌سوزی را به حداکثر برساند.
اما توجه داشته باشید که این ترکیب‌ها همچنین خطر عوارض جانبی شدید را نیز افزایش می‌دهند!
دوز و نحوه مصرف Cytomel
اگرچه تحقیقات علمی نشان داده‌اند که هورمون‌های تیروئید در دوزهای بالا می‌توانند اثرات کاتابولیکی (تجزیه عضلانی) داشته باشند، اما تجربه کاربران نشان داده که حتی دوزهای پایین Cytomel نیز ممکن است باعث از دست رفتن عضله شود.(9)
آنچه برای شما عوارض جانبی ایجاد می‌کند ممکن است دوز کمتر یا بیشتری از T3 باشد که برای من مشکل ایجاد می‌کند.
این دلیل بسیار خوبی است که همیشه مصرف T3 را با کمترین دوز (مبتدی) شروع کنید، صرف‌نظر از اینکه چقدر تجربه با هر نوع داروی افزایش عملکرد (PEDs) دارید.
دوزها
برای درمان کم‌کاری تیروئید، دوزها معمولاً از ۲۵ میکروگرم در روز شروع می‌شوند.
با نظارت منظم، بیماران به تدریج دوز را ۲۵ میکروگرم افزایش می‌دهند تا زمانی که دوز مناسب تثبیت شود. این مقدار می‌تواند بین ۲۵ تا ۷۵ میکروگرم در روز متغیر باشد.
برای کاربران ورزشی، ما معمولاً دوز سیتومل را به مرور افزایش می‌دهیم،
اگرچه اینکه آیا این کار ضروری یا مفید است، بحث‌برانگیز است. اینکه آیا این پروتکل را دنبال کنید یا از همان روز اول به دوز هدف خود بروید، به خودتان بستگی دارد. در اینجا یک راهنمای کلی برای دوزهای T3 در بدنسازی بر اساس سطح تجربه آورده شده است:
مبتدی
۲۵ میکروگرم بهترین دوز برای بسیاری از کاربران است، چه تازه‌کار باشند چه نباشند.
در این دوز، ممکن است بتوانید از تجزیه عضلات (کاتابولیسم) جلوگیری کنید (اگرچه این تضمینی نیست) و اساساً فقط جایگزین چیزی می‌شوید که بدن به طور طبیعی تولید می‌کند – در برخی موارد، این دوز کمتر از مقدار طبیعی است.
سطح متوسط
۵۰ میکروگرم را می‌توان حداکثر دوز در بیشتر موارد در نظر گرفت.
تعداد کمی از کاربران متوجه مزیتی در مصرف دوز بالاتر از این می‌شوند، و در ۵۰ میکروگرم در روز، از دست دادن عضله به یک مشکل جدی تبدیل می‌شود. در این دوز، اکثر کاربران تمایل دارند که یک ترکیب آنابولیک اضافه کنند تا از برخی از کاهش‌های غیرقابل‌اجتناب عضله جلوگیری کنند.
سطح پیشرفته
۷۵ میکروگرم دوز بالایی است، و ۱۰۰ میکروگرم را می‌توان شدید و غیرضروری برای اکثریت در نظر گرفت.
در این دوز، شما خود را در معرض خطر بیشتری از عوارض جانبی مانند از دست دادن عضله بدون چربی، مسطح شدن عضلات، ضعف/خستگی و اضطراب قرار می‌دهید. احتمالاً همچنین گرسنگی تقریباً غیرقابل‌کنترل ۲۴/۷ را تجربه خواهید کرد که رژیم گرفتن را بسیار چالش‌برانگیز می‌کند.
زنان
از آنجایی که T3 یک هورمون جنسیتی نیست، دوزهای زنان معمولاً با مردان تفاوتی ندارد.
دوز معمولی برای زنان از ۲۵ میکروگرم تا ۷۵ میکروگرم در روز است. مانند مردان، زنان نیز در دوزهای بالاتر در معرض خطر بیشتری از عوارض جانبی قرار می‌گیرند. هنگام تنظیم دوز سیتومل خود، باید این دو خطر اصلی را در نظر بگیرید:
- افزایش تمامی عوارض جانبی
- تجزیه/کاهش عضله
به این فکر کنید: هرچه دوز T3 شما بالاتر باشد، احتمال از دست دادن عضله بیشتر است، و باید به‌طور جدی درباره میزان و نوع داروهای آنابولیکی که در یک چرخه شامل می‌کنید، فکر کنید.
برنامه دوز، نیمه‌عمر و طول چرخه
سیتومل نیمه‌عمری در حدود ۳۶ ساعت دارد.
مطالعات نشان داده‌اند که ۹۵٪ از T3 ظرف ۴ ساعت پس از مصرف جذب می‌شود.(10)
مصرف کل دوز روزانه در یک نوبت مؤثر است، مشروط بر اینکه هر روز به طور منظم انجام شود. ترجیح من این است که آن را صبح زود با معده خالی مصرف کنم.
این یک ترکیب برای استفاده طولانی‌مدت نیست و نباید ماه‌ها از آن استفاده کنید.
حداکثر طول استفاده ۶ هفته معقول است تا تعادل بین خطرات و مزایا حفظ شود. برخی افراد طولانی‌تر از این مدت استفاده می‌کنند، اما این انتخابی شخصی بر اساس میزان تحمل و پاسخ بدن به T3 است.
نتایج احتمالی
شما با T3 وزن کم خواهید کرد، و سوال فقط این است که چه مقدار وزن و مهم‌تر از آن: چه مقدار از آن چربی خواهد بود؟
من این را می‌گویم زیرا متأسفانه انتظار می‌رود که مقداری از عضله بدون چربی نیز از دست برود، مگر اینکه T3 را با یک ترکیب آنابولیک ترکیب کنید تا از تجزیه عضلات جلوگیری کرده و هنگام رژیم گرفتن، عضله و قدرت را حفظ کنید. بنابراین وقتی می‌بینید که وزن کم می‌کنید، باید مطمئن شوید که بیشتر آن چربی است!
نتایج شما همچنین تحت تأثیر شدت افزایش اشتها ناشی از T3 قرار می‌گیرد.
اگر خوش‌شانس باشید که فقط افزایش خفیف (یا حتی صفر) در اشتها را تجربه کنید، پایبند ماندن به رژیمی که برای چربی‌سوزی نیاز دارید، آسان‌تر خواهد بود.
هرچند مصرف چند کالری اضافی تفاوت فاحشی ایجاد نمی‌کند، اما بگذارید واضح بگویم:
اگر هر روز مازاد کالری مصرف کنید، در واقع وقت خود را با مصرف سیتومل تلف می‌کنید، و نتایج ناامیدکننده خواهند بود.
با یک رژیم غذایی سخت و تمرینات کاردیو منظم، کاهش چربی با سیتومل می‌تواند به ۱۰ پوند (۴.۵ کیلوگرم) در هفته برسد.
چرخه‌های سیتومل
من توصیه نمی‌کنم که اگر کاملاً مبتدی هستید و هیچ تجربه‌ای با PEDها ندارید، از Cytomel استفاده کنید. عوارض جانبی آن بسیار پرخطر هستند، و برای به حداقل رساندن از دست دادن عضله، باید آن را حداقل با یک استروئید آنابولیک همراه کنید – به این معنی که باید قبل از در نظر گرفتن T3، تجربه استفاده از PEDهای آنابولیک داشته باشید.
برای افرادی که در مراحل پیشرفته‌تر بدنسازی قرار دارند و چربی بدن نسبتاً کمی دارند، T3 می‌تواند یک ترکیب اضافی در زرادخانه آن‌ها باشد.
چرخه‌ی Cytomel برای مردان
بعضی از افراد واقعاً به T3 علاقه دارند. بعضی دیگر قسم می‌خورند که دیگر هرگز به آن دست نمی‌زنند – و دلیل اصلی آن هم از دست دادن عضله در کنار چربی‌سوزی است.
اگر تمرکز شما فقط روی کاهش چربی باشد و از دست دادن عضله برایتان اهمیتی نداشته باشد (به عنوان مثال، شما یک بدنساز نیستید)، این موضوع چندان مشکل‌ساز نخواهد بود. اما برخی از مردانی که متوجه از دست دادن عضله می‌شوند، بلافاصله مصرف Cytomel را متوقف می‌کنند، چون فکر می‌کنند ارزشش را ندارد.
از طرف دیگر، برخی از مردان T3 را همراه با استروئیدهای آنابولیک مصرف می‌کنند تا از عضله‌ی خود محافظت کنند. بعضی از آن‌ها متوجه می‌شوند که این روش مؤثر است، در حالی که دیگران حتی هنگام استفاده از AAS هم همچنان دچار از دست دادن عضله می‌شوند.
عواملی مانند دوز مصرفی T3 تأثیر زیادی بر روی نتایج دارند. تجربه‌ی متداولی که بسیاری از مردان گزارش می‌کنند این است که دوز ۲۵ میکروگرم در روز را حفظ می‌کنند تا از دست دادن عضله را به حداقل برسانند. این مقدار تقریباً معادل سطح جایگزینی هورمون تیروئید در بدن است. اگر بدن شما به‌طور طبیعی مقدار کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند، این دوز ممکن است به شما کمک کند، اما معمولاً نتایج چشمگیری به همراه ندارد.
مشکلات دیگر چیست؟
بسیاری از مردان از احساس خستگی شدید و ضعف عضلانی هنگام مصرف T3 شکایت دارند. این به دلیل افزایش بیش از حد سرعت متابولیسم رخ می‌دهد.
استروئیدهایی مانند تستوسترون یا ترنبولون معمولاً همراه با T3 مصرف می‌شوند. بسیاری از افراد گزارش داده‌اند که وقتی T3 را با ترنبولون ترکیب می‌کنند، نه‌تنها چربی‌سوزی دارند، بلکه حتی ممکن است مقدار کمی عضله اضافه کنند. البته، ترنبولون یک استروئید بسیار قدرتمند با عوارض جانبی جدی است.
برخی از افراد دوزهای بالای تستوسترون و ترنبولون را همراه با T3 مصرف می‌کنند تا از تجزیه‌ی عضلات جلوگیری کنند، اما همچنان با ضعف و خستگی شدید عضلانی مواجه می‌شوند. این یک مشکل رایج در رژیم‌های چربی‌سوزی است، اما Cytomel می‌تواند این وضعیت را غیرقابل تحمل کند.
در مورد چربی‌سوزی چطور؟
میزان کاهش چربی بستگی به سطح فعلی چربی بدن شما دارد. اگر مقدار زیادی چربی اضافی برای سوزاندن دارید، کاهش ۱۵ پوند (حدود ۷ کیلوگرم) در کمتر از دو هفته امکان‌پذیر است – البته به شرطی که رژیم غذایی شما مناسب باشد.
بااین‌حال، برخی از افراد پس از دو یا سه هفته متوجه توقف کاهش چربی و غیرقابل‌تحمل شدن عوارض جانبی (مانند مشکلات خواب) می‌شوند.
اما نکته مهم اینجاست:
اگر در چند هفته‌ی اول چربی‌سوزی خوبی داشتید، هیچ مشکلی ندارد که مصرف T3 را متوقف کنید. درواقع، این ممکن است ایمن‌ترین و مؤثرترین راه استفاده از آن باشد.
چرخه‌ی Cytomel برای زنان
سطح هورمون تیروئید بین مردان و زنان تفاوت زیادی ندارد، اما زنان بیشتر در معرض مشکلات کم‌کاری تیروئید هستند. بسیاری از زنانی که (اغلب بدون اطلاع) کم‌کاری تیروئید دارند، هنگام مصرف Cytomel شاهد بهبود چشمگیر سلامت کلی و توانایی کاهش وزن هستند.
آیا زنان باید T3 را متفاوت از مردان مصرف کنند؟ خیر. تأثیرات آن تقریباً یکسان است. اما زنان معمولاً در مناطق خاصی از بدن برای چربی‌سوزی مشکل دارند، که T3 می‌تواند به آن کمک کند:
✅ باسن و ران‌ها
✅ بازوهای بالایی
✅ ناحیه‌ی لگن
زنان معمولاً درصد چربی بالاتری دارند، اما سایز بدنشان کوچک‌تر از مردان است. به همین دلیل، Cytomel ممکن است در دوزهای پایین‌تر برای زنان مؤثرتر باشد.
مانند مردان، زنان نیز برای حفظ عضله هنگام استفاده از T3، از یک استروئید آنابولیک استفاده می‌کنند. آناوار معمولاً انتخاب اول زنان است، زیرا به حفظ عضله و قدرت کمک می‌کند و عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر استروئیدها دارد.
چرخه‌ی Cytomel بدون استروئید
مصرف Cytomel به‌تنهایی بسیار ساده است. اگر برای اولین بار از آن استفاده می‌کنید، به‌شدت توصیه می‌شود که با کمترین دوز شروع کنید، سپس به تدریج آن را افزایش داده و در پایان دوباره کاهش دهید.
یک نمونه‌ی چرخه‌ی مبتدی فقط با Cytomel به این صورت است:
- هفته ۱-۲: ۲۵ میکروگرم در روز
- هفته ۳-۷: ۳۷.۵ تا ۷۵ میکروگرم در روز (افزایش تدریجی ۱۲.۵ تا ۲۵ میکروگرم)
- هفته ۸-۱۰: کاهش دوز به ۲۵ میکروگرم
این چرخه می‌تواند به ۸ هفته نیز کاهش یابد. مهم نیست که دوز روزانه‌ی شما چقدر است؛ می‌توانید تمام دوز را یک‌باره مصرف کنید، زیرا نیازی به تقسیم آن در طول روز نیست.
چرخه‌ی پیشرفته‌ی Cytomel
اگر از استروئیدهای آنابولیک استفاده می‌کنید، می‌توانید بیشترین بهره را از Cytomel ببرید. در دوزهای ۵۰ میکروگرم و بالاتر، متابولیسم به حدی افزایش می‌یابد که از دست دادن عضله اجتناب‌ناپذیر است. در اینجا، اضافه کردن یک استروئید آنابولیک به چرخه، برای محافظت از عضلات بسیار مفید خواهد بود.
یک چرخه‌ی پیشرفته به این شکل است:
- Cytomel (T3): ۷۵ تا ۱۰۰ میکروگرم در روز (فقط ۸ هفته‌ی اول)
- تستوسترون انانتات: ۳۰۰ میلی‌گرم در هفته (۱۲ هفته)
- ترنبولون انانتات: ۴۰۰ میلی‌گرم در هفته (۱۲ هفته)
در این چرخه، Cytomel فقط برای ۸ هفته استفاده می‌شود، درحالی‌که استروئیدها برای ۱۲ هفته ادامه دارند تا هم عضله را حفظ کنند و هم بسازند.
🚨 توجه: این چرخه برای کاربران حرفه‌ای و باتجربه در نظر گرفته شده است. بنابراین، نیازی به افزایش و کاهش تدریجی دوز T3 در این سطح نیست، زیرا این استراتژی بیشتر برای مبتدیان توصیه می‌شود.
سیتومل در مقایسه با سایر PEDها
امروزه بسیاری از چربی‌سوزها در حال استفاده هستند. برخی مؤثر هستند، برخی تقریباً بی‌فایده، و برخی می‌توانند خطرناک باشند. پس چگونه سیتومل در مقایسه با برخی از شناخته‌شده‌ترین چربی‌سوزهای امروزی قرار می‌گیرد؟
سیتومل در مقابل کلنبوترول
واضح‌ترین مقایسه، بررسی سیتومل در برابر کلنبوترول است. کلن به‌عنوان پادشاه چربی‌سوزها شناخته می‌شود.
اما این دو ترکیب کاملاً متفاوت هستند:
- کلنبوترول یک برونکودیلاتور است که برای درمان آسم استفاده می‌شود، درحالی‌که T3 به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود.
- کلن اثرات محرک قوی دارد و کنترل عوارض جانبی مانند لرزش و افزایش ضربان قلب دشوار است.
- هر دو دارو نرخ متابولیسم را افزایش می‌دهند و چربی‌سوزی را تقویت می‌کنند.
اما دو عامل کلیدی، کلنبوترول را به گزینه بهتری برای چربی‌سوزی تبدیل می‌کنند:
- کلنبوترول ضدکاتابولیک است و حتی می‌تواند باعث افزایش عضله شود، درحالی‌که سیتومل کاتابولیک است و تقریباً همیشه باعث از دست دادن عضله می‌شود.
- کلنبوترول اشتها را کاهش می‌دهد، درحالی‌که سیتومل اشتها را افزایش می‌دهد.
بااین‌حال، کلنبوترول عوارض جانبی شدیدتر و بالقوه خطرناک‌تری نسبت به سیتومل دارد.
سیتومل در مقابل DNP (دی‌نیتروفنول)
DNP نیز در میان ورزشکاران موردبحث قرار می‌گیرد، اما به اندازه کلن یا سیتومل محبوب نیست.
مانند سیتومل، DNP نیز دمای بدن را افزایش می‌دهد و باعث تعریق بیشتر می‌شود. بسیاری از کاربران کاهش قدرت و افزایش خستگی را هنگام مصرف DNP گزارش می‌کنند، بیشتر از آنچه در T3 دیده می‌شود.
DNP می‌تواند روزانه ۱ تا ۲ پوند چربی بسوزاند، اما:
- هم DNP و هم سیتومل می‌توانند باعث از دست دادن عضله شوند.
- هر دو باعث می‌شوند بدن “صاف” و خالی از گلیکوژن به نظر برسد.
- هر دو می‌توانند اشتها را افزایش دهند.
اما به نظر من، DNP بسیار خطرناک‌تر است. دوزهای بالای آن می‌توانند مشکلات جدی سلامتی (مانند آب‌مروارید) و حتی مرگ را به دنبال داشته باشند.
استک کردن سیتومل با ترکیبات دیگر
مصرف سیتومل به‌تنهایی امکان‌پذیر است، اما باید برای از دست دادن احتمالی عضله آماده باشید.
این مسئله باعث می‌شود که بسیاری از مردان و زنان، سیتومل را با یک یا چند عامل آنابولیک ترکیب کنند. معمولاً این‌ها شامل استروئیدهای آنابولیک یا هورمون رشد (HGH) می‌شوند تا عضلات حفظ شده و درصد چربی بدن کاهش یابد.
سیتومل + تستوسترون (چرخه چربی‌سوزی)
یک چرخه ساده اما موثر برای مردان که از تستوسترون برای جبران اثرات کاتابولیک سیتومل و حفظ یا افزایش عضله استفاده می‌کند.
فواید:
✔ چربی‌سوزی
✔ حفظ عضله و قدرت
✔ حمایت از سطح کلسترول
✔ امکان افزایش عضله
✔ ریکاوری سریع‌تر
✔ بهبود خلق‌وخو و میل جنسی
✔ افزایش عروق و ظاهر خشک بدن
دوز و طول چرخه:
- سیتومل: ۵۰ میکروگرم در روز
- تستوسترون پروپیونات: ۴۰۰ میلی‌گرم در هفته
- طول چرخه: ۶ تا ۸ هفته
عوارض جانبی ممکن:
⚠ افزایش اشتها
⚠ سرکوب تستوسترون طبیعی
⚠ ریزش مو
⚠ افزایش فشار خون
⚠ اضطراب
⚠ تعریق زیاد
⚠ آکنه
نتایج:
اگر رژیم غذایی مناسبی داشته باشید، چربی‌سوزی بیش از ۲۰ پوند طی ۶ هفته امکان‌پذیر است.
PCT (پس از چرخه):
- انکلومیفن: ۲۵ میلی‌گرم در روز برای ۳ هفته، سپس ۱۲.۵ میلی‌گرم در روز برای هفته آخر.
آیا به PCT برای سیتومل نیاز داریم؟
برخلاف استروئیدها، T3 باعث سرکوب دائمی عملکرد طبیعی تیروئید نمی‌شود، بنابراین پس از چرخه نیازی به PCT نیست.
اما پایان ناگهانی مصرف سیتومل می‌تواند باعث احساس خستگی شدید، کند شدن متابولیسم، و حتی ایجاد وضعیت کم‌کاری تیروئید شود.
راه‌حل:
✅ کاهش تدریجی دوز در هفته آخر (مثلاً کاهش به ۲۵ میکروگرم در روز برای یک هفته قبل از توقف کامل).
با این روش، بدن می‌تواند به‌آرامی عملکرد طبیعی تیروئید را بازیابی کند و از احساس ناخوشایند بعد از قطع ناگهانی جلوگیری شود.
سیتومل + آناوار (چرخه چربی‌سوزی)
این ترکیب برای مردان و زنان مفید است، زیرا آناوار علاوه بر اینکه ضدکاتابولیک است، باعث افزایش خشکی عضلات، سختی عضله، و افزایش عروق بدن می‌شود.
مردانی که این چرخه را اجرا می‌کنند، باید یک تستوسترون پایه را نیز اضافه کنند (که برای زنان ضروری نیست).
مزایا:
✔ افزایش چربی‌سوزی
✔ افزایش سختی عضلات
✔ فیزیک خشک، بدون آب اضافه و عروقی
✔ حمایت از سطح کلسترول
✔ حفظ عضله و قدرت
دوز و طول چرخه:
- سیتومل: ۵۰ میکروگرم در روز
- آناوار: ۵۰ میلی‌گرم در روز
- تستوسترون: ۲۰۰ میلی‌گرم در هفته
- طول چرخه: ۶ تا ۸ هفته
عوارض جانبی ممکن:
⚠ کمی از دست دادن عضله
⚠ افزایش اشتها
⚠ ریزش مو
⚠ افزایش فشار خون
⚠ اضطراب
⚠ تعریق زیاد و افزایش دمای بدن
⚠ سرکوب تستوسترون
نتایج:
آناوار چربی‌سوزی را به سطح بالاتری می‌برد و می‌تواند بدن شما را به حالت رقابتی خشک و عروقی برساند.
اگر از قبل درصد چربی بدن کمی داشته باشید، این ترکیب به شما کمک می‌کند به سطح چربی‌سوزی بسیار پایین‌تری برسید.
آناوار همچنین کمک می‌کند عضلات “صاف” ناشی از سیتومل دوباره پر شده و پمپ‌های خوبی در تمرینات داشته باشید.
PCT (پس از چرخه):
- انکلومیفن: ۲۵ میلی‌گرم در روز برای ۳ هفته، سپس ۱۲.۵ میلی‌گرم در روز برای هفته آخر.
سیتومل + ترنبولون + تستوسترون (چرخه تغییر ترکیب بدنی – Recomp Stack)
این ترکیب بسیار قوی و مخصوص کاربران پیشرفته است، زیرا ترنبولون یک استروئید قوی با اثرات شدید است.
این چرخه، بیشتر از یک چرخه چربی‌سوزی خالص، باعث بهبود کلی فیزیک بدنی می‌شود.
بسیاری از کاربران متوجه می‌شوند که T3 می‌تواند بی‌خوابی ناشی از ترنبولون را کاهش یا حتی از بین ببرد.
هم ترنبولون و هم سیتومل دمای بدن را افزایش داده و مستقیماً چربی‌سوزی را تسریع می‌کنند.
حداکثر طول این چرخه نباید بیشتر از ۸ هفته باشد.
مزایا:
✔ چربی‌سوزی
✔ افزایش و حفظ عضله
✔ افزایش قدرت
✔ افزایش خشکی و عروق عضلات
✔ ریکاوری سریع‌تر
✔ افزایش اعتمادبه‌نفس و میل جنسی
دوز پیشنهادی:
(دوز ترنبولون باید بر اساس سطح تحمل شما نسبت به این استروئید تنظیم شود.)
- ترنبولون: ۳۰۰ میلی‌گرم در هفته
- تستوسترون: ۲۰۰ میلی‌گرم در هفته
- سیتومل: ۵۰ میکروگرم در روز
عوارض جانبی ممکن:
⚠ افزایش اشتها
⚠ ریزش مو
⚠ افزایش فشار خون
⚠ اضطراب
⚠ تعریق زیاد و افزایش دمای بدن
⚠ سرکوب شدید تستوسترون
⚠ سمیت کبدی
⚠ ژنیکوماستی (رشد بافت سینه در مردان)
⚠ پارانویا
⚠ بی‌خوابی
نتایج:
ترنبولون یک استروئید بی‌نظیر برای بهبود ترکیب بدنی (Recomp) است.
همراه با سیتومل، شما چربی‌سوزی چشمگیری را تجربه خواهید کرد، درحالی‌که عضلاتتان سخت، خشک و عروقی‌تر خواهند شد.
ترنبولون یک ضدکاتابولیک قوی است، بنابراین می‌تواند اثرات کاتابولیک سیتومل را خنثی کرده و حتی اجازه دهد درحالی‌که چربی می‌سوزانید، عضله هم اضافه کنید.
PCT (پس از چرخه):
⚠ از آنجایی که متابولیت‌های ترنبولون می‌توانند ماه‌ها یا حتی سال‌ها در بدن باقی بمانند، PCT احتمالاً عملکرد طبیعی تستوسترون را بازیابی نخواهد کرد.
✅ به‌جای PCT، مصرف مداوم تستوسترون (Testosterone Cruising) یا جایگزینی تستوسترون (TRT) توصیه می‌شود.
Cytomel (T3) و PCT
اگر تجربه استفاده از استروئیدهای آنابولیک را داشته باشید، می‌دانید که سرکوب تستوسترون پس از چرخه یک مشکل رایج است و نیاز به PCT دارد. اما در مورد Cytomel (T3)، اوضاع کاملاً متفاوت است.
✅ T3 یک هورمون متفاوت از تستوسترون است و نیازی به PCT ندارد.
❌ اما توقف ناگهانی مصرف آن می‌تواند متابولیسم شما را کند کند، باعث خستگی شدید شود و حتی باعث افزایش وزن شود.
🔹 بهترین راه برای قطع مصرف Cytomel:
✔ کاهش تدریجی دوز طی ۱ هفته یا بیشتر (مثلاً به ۲۵ میکروگرم در روز برگردید و سپس قطع کنید).
✔ توقف ناگهانی باعث افت شدید انرژی و مشکلات متابولیکی می‌شود.
عوارض جانبی Cytomel
Cytomel یک داروی پیشرفته و بالقوه خطرناک است و اگر با دوزهای بالا یا برای مدت طولانی مصرف شود، می‌تواند عوارض جدی و حتی کشنده ایجاد کند.
✅ با دوزهای متوسط، نسبتاً بی‌خطر است، اما برای افزایش عملکرد ورزشی طراحی نشده و اثرات آن در دوزهای بالا کاملاً شناخته‌شده نیست.
عوارض جانبی رایج و غیرجدی:
⚠ سردرد
⚠ کم‌تحملی نسبت به گرما
⚠ تغییرات در ضربان قلب
⚠ افزایش تعریق
⚠ اضطراب
⚠ تغییرات در عملکرد روده و چرخه قاعدگی (در زنان)
⚠ مشکلات خواب
💡 این عوارض معمولاً خفیف هستند و با کاهش دوز، قابل‌کنترل‌اند.
عوارض جانبی جدی (در صورت مصرف زیاد یا طولانی‌مدت):
⚠ درد قفسه سینه
⚠ پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
⚠ نارسایی قلبی
🚨 به هیچ وجه دوز ۱۲۵ میکروگرم را رد نکنید!
مهم‌ترین عوارض جانبی و چگونگی مدیریت آن‌ها
🔴 ۱. خطر کاهش عملکرد طبیعی تیروئید (Hypothyroidism)
بسیاری نگران این هستند که پس از قطع مصرف Cytomel، تیروئیدشان تنبل شده و به T3 وابسته شود.
✅ خبر خوب: اگر تیروئید شما سالم باشد، پس از قطع مصرف، تیروئید به‌طور طبیعی به کار خود ادامه می‌دهد.
❌ خطر زمانی ایجاد می‌شود که دوزهای بالا برای مدت طولانی مصرف شود.
🔴 ۲. از دست دادن عضله (Catabolism)
⚠ T3 نه‌تنها چربی، بلکه عضله را هم برای انرژی مصرف می‌کند!
✔ برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است همراه T3 از یک استروئید آنابولیک (مثل آناوار یا تستوسترون) استفاده کنید.
🔴 ۳. افزایش تعریق و دمای بدن
✔ افزایش دمای بدن (۱-۲ درجه سانتی‌گراد) طبیعی است و نشانه عملکرد Cytomel است.
✔ اگر دمای بدن شما افزایش نیابد، ممکن است دوز شما کم باشد یا محصولتان کیفیت پایینی داشته باشد.
✔ اجتناب از محیط‌های گرم می‌تواند این عارضه را کاهش دهد.
🔴 ۴. اضطراب و بی‌قراری
✔ T3 می‌تواند اثرات مشابه محرک‌ها داشته باشد و باعث اضطراب، بی‌قراری و لرزش خفیف شود.
✔ این عارضه نسبت به کلنبوترول (Clenbuterol) کمتر است اما ممکن است در افراد حساس بیشتر باشد.
🔴 ۵. افزایش فشار خون و مشکلات قلبی
✔ T3 می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را بالا ببرد.
✔ مصرف کوتاه‌مدت بی‌خطر است، اما مصرف طولانی‌مدت یا دوزهای بالا خطرناک خواهد بود.
✔ بهتر است چرخه T3 را حداکثر ۸ هفته نگه دارید.
🔴 ۶. افزایش اشتها
⚠ T3 می‌تواند باعث افزایش اشتها شود، که برای کسانی که به دنبال چربی‌سوزی هستند، مشکل‌ساز است.
✔ معمولاً افزایش اشتها در ۱ ساعت اول پس از مصرف رخ می‌دهد.
✔ مصرف ۵۰ میکروگرم یا بیشتر می‌تواند این مشکل را بدتر کند.
🔴 ۷. ریزش موی موقتی
✔ ریزش مو ممکن است در هفته‌ها یا ماه‌های اول مصرف T3 رخ دهد.
✔ این ریزش مو موقتی است و با قطع مصرف، موها دوباره رشد خواهند کرد.
🔴 ۸. عوارض جانبی در زنان
✔ از آنجایی که T3 یک هورمون غیراجنسی است، زنان و مردان تقریباً عوارض یکسانی را تجربه می‌کنند.
آیا جایگزین مطمئن‌تری برای Cytomel وجود دارد؟
💡 اگر نمی‌خواهید ریسک عوارض جانبی T3 را بپذیرید، جایگزین ایمن‌تر آن “Clenbutrol” است.
✅ چربی‌سوز قوی، بدون خطرات تیروئید
✅ قانونی و طبیعی
✅ بدون نیاز به PCT
Cytomel (T3) vs Clenbutrol – کدام بهتر است؟
✅ اگر به دنبال چربی‌سوزی سریع هستید، هم Cytomel (T3) و هم Clenbutrol گزینه‌هایی هستند که به‌طور متفاوتی عمل می‌کنند.
🚨 اما انتخاب بین این دو بستگی به اولویت‌ها، سطح تحمل بدن و هدف شما دارد.
✅ مزایای Clenbutrol نسبت به Cytomel:
🔹 حفظ عضله: برخلاف Cytomel که باعث کاهش توده عضلانی می‌شود، Clenbutrol از عضلات شما محافظت می‌کند.
🔹 افزایش استقامت و انرژی: Clenbutrol می‌تواند قدرت و تحمل شما را در تمرینات افزایش دهد.
🔹 عوارض جانبی کمتر: درحالی‌که Cytomel می‌تواند مشکلات قلبی، اضطراب، تعریق شدید، و کاهش عملکرد تیروئید را ایجاد کند، Clenbutrol از این نظر ایمن‌تر است.
🔹 عدم نیاز به استروئیدهای آنابولیک: برای جلوگیری از ریزش عضله در هنگام استفاده از Cytomel، به یک استروئید آنابولیک نیاز دارید، اما Clenbutrol این مشکل را ندارد.
🔹 جایگزین قانونی و طبیعی: برخلاف Cytomel که یک داروی نسخه‌ای است، Clenbutrol یک مکمل ایمن و قانونی است.
✅ مزایای Cytomel نسبت به Clenbutrol:
🔹 چربی‌سوزی مستقیم‌تر: Cytomel مستقیماً سطح T3 را افزایش می‌دهد و در نتیجه متابولیسم را به سطحی فراتر از حالت طبیعی می‌برد.
🔹 اثرگذاری سریع: بسیاری از کاربران گزارش می‌دهند که اثرات چربی‌سوزی Cytomel در چند روز یا هفته اول مشهود است.
🔹 می‌توان با استروئیدها ترکیب کرد: اگر در حال مصرف استروئیدهای آنابولیک هستید، Cytomel می‌تواند یک مکمل مؤثر برای کاهش چربی در کنار حفظ عضله باشد.
💡 نتیجه‌گیری: کدام را انتخاب کنیم؟
✅ اگر به دنبال یک چربی‌سوز قوی، اما با کمترین عوارض و بدون نگرانی از کاهش عضله هستید؟
➡ Clenbutrol گزینه بهتری است.
✅ اگر از قبل استروئید مصرف می‌کنید و می‌خواهید در مدت کوتاهی چربی زیادی را از بین ببرید؟
➡ Cytomel می‌تواند مؤثر باشد، اما با دوز و مدت‌زمان کنترل‌شده.
🚨 هشدار مهم: مصرف بیش‌ازحد یا طولانی‌مدت Cytomel می‌تواند خطرات جدی برای تیروئید و قلب داشته باشد.
تهیه و تالیف: تیم تولید محتوای فورس ماسل
منابع:
1.LeBoff, M. S., et al. “Bioavailability of Thyroid Hormones from Oral Replacement Preparations.” Metabolism: Clinical and Experimental, vol. 31, no. 9, Sept. 1982, pp. 900–05. PubMed, https://doi.org/10.1016/0026-0495(82)90179-2.
2.Jonklaas, Jacqueline, and Kenneth D. Burman. “Daily Administration of Short-Acting Liothyronine Is Associated with Significant Triiodothyronine Excursions and Fails to Alter Thyroid-Responsive Parameters.” Thyroid, vol. 26, no. 6, June 2016, pp. 770–78. PubMed Central, https://doi.org/10.1089/thy.2015.0629.
3.Touma, Katie T. B., et al. “Liothyronine for Depression: A Review and Guidance for Safety Monitoring.” Innovations in Clinical Neuroscience, vol. 14, no. 3–4, Apr. 2017, pp. 24–29. PubMed Central, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5451035/.
4.Cioffi, Federica, et al. “Bioenergetic Aspects of Mitochondrial Actions of Thyroid Hormones.” Cells, vol. 11, no. 6, Mar. 2022, p. 997. PubMed Central, https://doi.org/10.3390/cells11060997.
5.Mullur, Rashmi, et al. “Thyroid Hormone Regulation of Metabolism.” Physiological Reviews, vol. 94, no. 2, Apr. 2014, pp. 355–82. PubMed Central, https://doi.org/10.1152/physrev.00030.2013.
6.-Mhc. https://mhc.kglmeridian.com/view/journals/mhcl/5/6/article-p253.xml. Accessed 11 Mar. 2025.
7.CYTOMEL® brand of liothyronine sodium tablets, https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2002/10379s47lbl.pdf
8.“Vol 18 Issue 1 p.9-10.” American Thyroid Association, https://www.thyroid.org/patient-thyroid-information/ct-for-patients/january-2025/vol-18-issue-1-p-9-10/. Accessed 11 Mar. 2025.
9.Shahid, Muhammad A., et al. “Physiology, Thyroid Hormone.” StatPearls, StatPearls Publishing, 2025. PubMed, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500006/.
10.-CYTOMEL® (Liothyronine Sodium) Clinical Pharmacology | Pfizer Medical Information – US. https://www.pfizermedicalinformation.com/cytomel/clinical-pharmacology. Accessed 11 Mar. 2025.
11.
اولین دیدگاه را ثبت کنید